
Kan tahlili, vücudun genel sağlık durumunu değerlendirmek ve çeşitli hastalıkları teşhis etmek amacıyla yapılan laboratuvar testleridir. Kan örneğinden yapılan bu analizler, organların işleyişi, enfeksiyon durumu, bağışıklık sistemi, vitamin ve mineral seviyeleri gibi birçok bilgiyi ortaya koyabilir. Kan tahlilleri farklı amaçlarla yapılır ve her bir tahlil, belirli bir sağlık durumunu ya da hastalığı değerlendirmek için tasarlanmıştır.
En sık yapılan kan tahlili türleri şunlardır:
- Tam Kan Sayımı (CBC): En yaygın kan tahlillerinden biridir. Kan hücrelerinin (alyuvar, akyuvar, trombosit) sayısını belirler. Anemi, enfeksiyonlar, bağışıklık sistemi sorunları ve kan hastalıklarının teşhisinde kullanılır.
- Biyokimya Paneli: Böbrek, karaciğer, elektrolit, kan şekeri ve yağ profili (kolesterol, trigliserit) gibi vücudun genel işleyişi hakkında bilgi sağlar. Diyabet, karaciğer hastalıkları, böbrek yetmezliği gibi durumları belirlemekte kullanılır.
- Karaciğer Fonksiyon Testleri (LFT): Karaciğerin sağlığını ve işleyişini gösteren bilirubin, ALT, AST, ALP gibi enzim düzeylerini ölçer. Karaciğer hastalıkları ve toksin yüklenmesi durumlarında bilgi verir.
- Böbrek Fonksiyon Testleri: Kreatinin, BUN gibi değerler üzerinden böbreklerin işlevlerini değerlendirir. Böbrek hastalıklarının teşhisinde önemlidir.
- Hormon Testleri: TSH, T3, T4 (tiroit hormonları), kortizol, testosteron, östrojen gibi hormon seviyelerini ölçer. Tiroit bozuklukları, üreme sorunları ve stres hormonu seviyelerini kontrol etmek için kullanılır.
- Elektrolit Testleri: Sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum gibi elektrolitlerin seviyesini ölçer. Vücuttaki su dengesi, kas ve sinir fonksiyonları hakkında bilgi sağlar.
- Kan Şekeri (Glukoz) Testleri: Açlık kan şekeri, HbA1c gibi değerler ile diyabet teşhisi ve kontrolü için yapılır.
- Yağ Profili (Lipid Panel): Kolesterol, LDL, HDL ve trigliserit seviyelerini ölçer. Kardiyovasküler hastalık riskini değerlendirmekte kullanılır.
- Enfeksiyon Testleri: CRP, ESR, WBC gibi değerler, vücutta enfeksiyon veya inflamasyon olup olmadığını gösterir.
- Kan Pıhtılaşma Testleri: PT, aPTT gibi testler, kanın pıhtılaşma sürecini değerlendirir. Kanama bozuklukları ve pıhtılaşma sorunlarını tespit etmek için yapılır.
- Vitamin ve Mineral Testleri: D vitamini, B12, demir gibi vitamin ve mineral seviyelerini belirler. Beslenme yetersizlikleri ve anemi gibi durumları değerlendirir.
- Enzim Testleri: LDH, CK gibi enzimler, kalp ve kas dokusunun sağlığını izlemek için kullanılır. Kalp krizi veya kas hasarını teşhis etmekte etkilidir.
Kan tahlilleri, hastalıkların erken teşhisi, tedavi takibi ve genel sağlık durumunun izlenmesi için kritik önem taşır. Hekimler, hastanın sağlık durumuna ve şikayetlerine göre hangi kan tahlillerinin yapılması gerektiğine karar verir.